Các Phiên Bản Fork Của Bitcoin: Bitcoin Cash, Bitcoin SV, Và Tác Động Của Chúng

Các Phiên Bản Fork Của Bitcoin: Bitcoin Cash, Bitcoin SV, Và Tác Động Của Chúng

Bitcoin, với tư cách là tiền mã hóa đầu tiên, đã trải qua nhiều lần fork (phân tách) trong lịch sử phát triển, tạo ra các phiên bản mới nhằm giải quyết những hạn chế hoặc khác biệt về triết lý của mạng gốc. Trong số đó, Bitcoin Cash (BCH) và Bitcoin SV (BSV) là hai fork nổi bật nhất, xuất phát từ các cuộc tranh luận về khả năng mở rộng và mục tiêu ban đầu của Bitcoin. Những lần phân tách này không chỉ tạo ra các đồng tiền mới mà còn ảnh hưởng đến cộng đồng, giá trị thị trường, và định hướng phát triển của hệ sinh thái Bitcoin. Bài viết này sẽ phân tích nguồn gốc, đặc điểm, và tác động của Bitcoin Cash và Bitcoin SV.

1. Bitcoin Cash (BCH)

Nguồn gốc

• Thời gian: Bitcoin Cash fork khỏi Bitcoin vào ngày 1 tháng 8 năm 2017.
• Lý do: Tranh cãi về kích thước khối và khả năng mở rộng. Bitcoin gốc giới hạn khối ở 1MB (tăng lên 2MB với SegWit), dẫn đến phí cao (lên đến 50 USD năm 2017) và thời gian xác nhận chậm khi mạng tắc nghẽn. Một nhóm (ủng hộ “big blocks”) muốn tăng kích thước khối để xử lý nhiều giao dịch hơn, trong khi phe Bitcoin Core ưu tiên giải pháp ngoài chuỗi (như Lightning Network).
• Nhân vật chính: Roger Ver (“Bitcoin Jesus”), Bitmain (Jihan Wu), và các nhà phát triển như Amaury Séchet đứng sau BCH.

Đặc điểm

• Kích thước khối: Tăng từ 1MB lên 8MB ban đầu, sau đó tối đa 32MB.
• Mục tiêu: Trở thành “tiền mặt điện tử” (electronic cash) với phí thấp, giao dịch nhanh, đúng như tầm nhìn của Satoshi Nakamoto trong whitepaper.
• Cơ chế: Vẫn dùng Proof of Work (PoW), nhưng điều chỉnh độ khó linh hoạt hơn Bitcoin (Emergency Difficulty Adjustment – EDA).

Tác động

• Giá trị:
  • Ra mắt với giá khoảng 300 USD, đạt đỉnh 4.355 USD (tháng 12/2017) trong bull run, nhưng sau đó giảm mạnh, dao động quanh 100-300 USD (2025).
  • Bitcoin (BTC) giảm nhẹ từ 2.800 USD xuống 2.500 USD ngay sau fork, nhưng nhanh chóng phục hồi lên 19.000 USD cuối 2017.
• Thị trường: BCH từng nằm trong top 5 tiền mã hóa (vốn hóa ~5 tỷ USD, 2025), nhưng mất dần vị thế so với BTC (2 nghìn tỷ USD).
• Cộng đồng: Chia rẽ sâu sắc giữa “BTC maximalists” (ủng hộ Bitcoin gốc) và “BCH supporters” (tin BCH là Bitcoin thực sự). Cuộc chiến truyền thông trên Twitter/X (2017-2018) làm tổn hại uy tín cả hai bên.
• Ứng dụng: BCH được chấp nhận ở một số nơi (như BitPay), nhưng không cạnh tranh nổi với Lightning Network về thanh toán vi mô.

2. Bitcoin SV (BSV)

Nguồn gốc

• Thời gian: Bitcoin SV fork khỏi Bitcoin Cash vào ngày 15 tháng 11 năm 2018.
• Lý do: Tranh chấp trong cộng đồng BCH về định hướng phát triển. Phe Bitcoin Cash ABC (do Amaury Séchet dẫn đầu) muốn cải tiến kỹ thuật (như Canonical Transaction Ordering), trong khi phe Bitcoin Satoshi Vision (BSV, do Craig Wright và Calvin Ayre hậu thuẫn) muốn tăng kích thước khối lên 128MB và khôi phục “tầm nhìn gốc” của Satoshi với blockchain đơn giản, không thay đổi.
• Nhân vật chính: Craig Wright, người tự nhận là Satoshi Nakamoto (dù không chứng minh được), là nhân tố trung tâm của BSV.

Đặc điểm

• Kích thước khối: Tăng lên 128MB ban đầu, sau đó không giới hạn (2GB năm 2020), với mục tiêu xử lý hàng nghìn giao dịch mỗi giây.
• Mục tiêu: Tập trung vào blockchain như “sổ cái toàn cầu” (global ledger) cho doanh nghiệp, nhấn mạnh dữ liệu hơn là tiền tệ.
• Cơ chế: Dùng PoW, nhưng loại bỏ nhiều tính năng của BCH để quay về giao thức Bitcoin “gốc” (theo tuyên bố của Wright).

Tác động

• Giá trị:
  • Ra mắt với giá ~90 USD, đạt đỉnh 489 USD (tháng 4/2021), nhưng giảm xuống còn 30-50 USD (2025).
  • BCH giảm từ 600 USD xuống 300 USD ngay sau fork, nhưng phục hồi dần.
• Thị trường: BSV có vốn hóa nhỏ (~1 tỷ USD, 2025), không nằm trong top 50 tiền mã hóa, phản ánh sự thiếu quan tâm từ cộng đồng.
• Cộng đồng: BSV gây tranh cãi lớn do Craig Wright liên tục kiện tụng (như vụ kiện Hodlonaut 2019) và tuyên bố gây nghi ngờ. Nó bị xem là “dự án cá nhân” hơn là cộng đồng phi tập trung.
• Ứng dụng: BSV quảng bá các dự án như Teranode (xử lý hàng triệu TPS) và lưu trữ dữ liệu (như WeatherSV), nhưng không được chấp nhận rộng rãi.

3. So sánh Bitcoin, Bitcoin Cash, và Bitcoin SV

4. Tác động tổng thể của các fork

a. Giá Bitcoin (BTC)

• Ngắn hạn: Mỗi fork gây giảm giá tạm thời (5-10%) do chia tách hashrate và tâm lý hoang mang, nhưng BTC luôn phục hồi mạnh mẽ nhờ sự thống trị (69% thị phần tiền mã hóa, 2025).
• Dài hạn: Các fork không đe dọa vị thế của BTC; ngược lại, chúng củng cố niềm tin vào Bitcoin gốc như “tiêu chuẩn vàng” của tiền mã hóa.

b. Hashrate và bảo mật

• BCH: Ban đầu lấy một phần hashrate từ BTC (10-15% năm 2017), nhưng giảm còn dưới 1% (2025) do lợi nhuận thấp hơn.
• BSV: Hashrate nhỏ hơn nữa (<0,5%), dễ bị tấn công 51% (đã xảy ra năm 2021), làm giảm uy tín.
• BTC: Duy trì hashrate áp đảo (500 EH/s, 2023), không bị ảnh hưởng lâu dài.

c. Cộng đồng và triết lý

• Chia rẽ: Các fork tạo ra “cuộc chiến nội bộ” giữa các phe phái (BTC vs. BCH vs. BSV), làm tổn hại hình ảnh chung của Bitcoin trong mắt nhà đầu tư truyền thống.
• Định hướng: BTC tập trung vào kho lưu trữ giá trị, BCH ưu tiên thanh toán, còn BSV nhắm đến dữ liệu doanh nghiệp – phản ánh sự đa dạng nhưng cũng gây混乱 (hỗn loạn).

d. Thị trường tiền mã hóa

• Cạnh tranh: BCH và BSV không thể vượt qua BTC về vốn hóa hay chấp nhận, chứng minh sức mạnh của mạng lưới gốc.
• Bài học: Các fork nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đồng thuận cộng đồng; thiếu sự ủng hộ rộng rãi khiến BCH và BSV dần mờ nhạt.

5. Hiện trạng và tương lai (2025)

• Bitcoin Cash: Vẫn tồn tại như một altcoin trung bình, được dùng ở một số nơi, nhưng không đạt được tầm nhìn “tiền mặt kỹ thuật số” khi Lightning Network của BTC hiệu quả hơn.
• Bitcoin SV: Gần như bị lãng quên, phụ thuộc vào Craig Wright và một nhóm nhỏ người ủng hộ, với ít tiềm năng phát triển do tranh cãi pháp lý và thiếu ứng dụng thực tế.
• Bitcoin: Tiếp tục thống trị, với các giải pháp như Lightning và Taproot giải quyết vấn đề mở rộng mà không cần fork lớn.

Kết luận

Bitcoin Cash và Bitcoin SV là kết quả của những bất đồng trong cộng đồng Bitcoin về cách mở rộng và định nghĩa “Bitcoin thực sự”. BCH nhắm đến giao dịch nhanh, rẻ, trong khi BSV theo đuổi tầm nhìn dữ liệu lớn, nhưng cả hai đều không thể thay thế BTC về quy mô, bảo mật, hay sự chấp nhận. Các fork này gây ra biến động ngắn hạn và chia rẽ cộng đồng, nhưng cuối cùng củng cố vị thế của Bitcoin gốc như một tài sản số hàng đầu. Lịch sử của BCH và BSV là minh chứng cho sức mạnh của sự đồng thuận và mạng lưới phi tập trung – những yếu tố mà Bitcoin đã xây dựng thành công trong hơn 15 năm qua.